آیا آفات و بیماری های قارچ را می شناسید ؟؟؟ آیا علایم آفات و بیماری های قارچ را می دانید !!!! آفات و بیماری های قارچ : بیماری های قارچ کلا” به دو گروه تقسیم می شوند : ۱- بیماری هایی که توسط عوامل زنده ایجاد می شوند.۲- بیماری ها که در اثر اختلالات ژنتیکی و نامطلوب بودن شرایط محیطی موجود در سالن پرورش قارچ ظاهر می شود که بیماری های گروه اول نسبت به گروه دوم در اولویت هستند و معمولا” بخش عمده خسارت وارده به محصولات در اثر بیماری های با عوامل زنده به وجود می آیند.
آفات و بیماری های قارچ
بیماری های قارچ کلا” به دو گروه تقسیم می شوند :
۱- بیماری هایی که توسط عوامل زنده ایجاد می شوند.
۲- بیماری ها که در اثر اختلالات ژنتیکی و نامطلوب بودن شرایط محیطی موجود در سالن پرورش قارچ ظاهر می شود که بیماری های گروه اول نسبت به گروه دوم در اولویت هستند و معمولا” بخش عمده خسارت وارده به محصولات در اثر بیماری های با عوامل زنده به وجود می آیند.
بیماری هایی که در اثر عوامل زنده ایجاد می شوند :
۱- عوامل پاتوژنی مستقیم به قارچ حمله کرده و از آن به عنوان میزبان استفاده می کند
۲-عامل بیماری به طور غیر مستقیم خسارت وارد می کند ( بیماری های عامل رقیب )
عوامل انتقال بیماری ها و آفات درون سالن های پرورش قارچ :
۱- کارکنان سالن های کشت
۲- هوا
۳- مواد مورد استفاده در بستر های کشت
۴- اسپاون
۵- ابزار و تجهیزات مورد استفاده
بیماری های قارچی که یکی از مهم ترین بیماری هاست :
۱- بیماری جوش خشک یا Verticillium :
ظهور نقاط آبسوخته در روی کلاهک قارچ و تبدیل آن به لکه های قهوه ای مایل به خاکستری است ؛ چنانچه آلودگی در مراحل اولیه رشد قارچ صورت گیرد باعث بدشکلی کلاهک شده و بازار پسندی آن کاهش می یابد. در مراحل پیشرفته کلاهک پیچیده و بافت آن حالت چرمی به خود می گیرد . منابع اصلی آلودگی را، بقایای کمپوست اطراف سالن ها و اسپور موجود در فضای سالن تشکیل می دهد. اندام های آلوده کننده قارچ انگل ممکن است ترشحات آب آبیاری روی کلاهک قارچ قرار گرفته و توسط حشرات و مگس ها به سایر نقاط بستر منتقل شود. رشد و نمو این بیماری در حرارت های بالاتر از oc۲۸ و تهویه نامناسب ، رطوبت نسبی بالا افزایش می یابد. به منظور جلوگیری از انتشار بیماری باید بلافاصله بعد از چیدن قارچ های آلوده آن ها را از محیط خارج نمود.
همچنین کاهش نسبی دمای سالن تا oc۱۴ و کاهش نسبی رطوبت و تهویه مناسب در کنترل بیماری موثر است . این بیماری معمولا” در اکثر سالن های کشت موجود است.
۲- بیماری دنبلان کاذب :
بیماری شایع قارچی است که به عنوان رقیب قارچ خوراکی به شمار می رود. میسلیوم قارچ به صورت توده پنبه ای شکل در سطح بستر قارچ توسعه می یابد. این توده به سرعت افزایش حجم یافته و به رنگ صورتی متمایل به قهوه ای در می آید و شکل اندامی چروکیده و رویشی شبیه به مغز گاو دارد. در بستر های آلوده بوی نامطبوع خاصی احساس می شود. کاهش چشمگیر محصول در نقاط آلوده بستر مشاهده می شود. مهمترین روش کنترل این بیماری پیشگیری است.
۳- بیماری سفیدک یا تار عنکبوتی :
میسلیوم قارچ به صورت پوشش رویشی سفید رنگ ابریشمی روی سطح بستر خاک پوششی را فرا می گیرد و معمولا” به اطراف گسترش یافته و در مسیر حرکت خود تمامی اسپورها ، میسلیوم های قارچ خوراکی و اندام های باردهی قارچ را می پوشاند. قارچ های خوراکی مورد حمله رنگ خود را از دست می دهند و حالت آبکی و نرم پیدا می کنند . در مرحله پیشرفته بیماری توده میسلیوم قارچ انگل به صورت توپ کروی شکل سطح بستر را در بر می گیرد . این بیماری معمولا” در کشت و صنعت هایی که پرورش قارچ به صورت فشرده دارند بیشتر خسارت می زند. عمده ترین منبع آلودگی این بیماری خاک پوششی است ؛ یکی از راه های جلوگیری از این بیماری استریل کردن یا ضدعفونی خاک پوششی با فرمالین است.
۴- بیماری حباب تر :
علایم مهم این بیماری روی قارچ خوراکی توسعه قارچ های مضمحل شده روی اندام باردهی می باشد که در ابتدا سفید و پنبه ای بوده و با گذشت زمان به صورت پنبه ای در می آید.
۵- قارچ های هرز یا قارچ های رقیب :
این قارچ ها در سالن های پرورش به فراوانی دیده می شوند . این قارچ ها از نظر جذب مواد غذایی و قدرت تطبیق با شرایط اکولوژیکی از قارچ خوراکی برتری داشته و می تواند به سرعت روی بستر مستقر شده یا مستقیما” از رشد قارچ های خوراکی جلوگیری کند . از مهم ترین قارچ های هرز می توان کپک های قهوه ای ، کپک سبز ، کپک آبی ، کپک سبز- آبی ، کپک آتشی و قارچ های هرز کلاهک دار را نام برد.
کپک قهوه ای ، میسلیوم های به صورت توده سفید رنگ بر روی خاک پوششی و بستر مشاهده می شود که پس از مدتی رنگ قهوه ای پیدا می کند و شدیدا” در میزان محصول قارچ تاثیر منفی بر جای می گذارد.
قارچ های هرز کلاهک دار دارای ساقه بلند هستند و مواد غذایی را در داخل بستر ها مصرف می کنند.
بیماری های باکتریایی قارچ :
در بین بیماری های قارچ های خوراکی باکتری ها جایگاه ویژه ای را از نظر خسارت دارا می باشند و علت آن مساعد بودن شرایط محیطی سالن های پرورش برای رشد و تکثیر باکتری هاست .
۱- بیماری لکه قهوه ای قارچ : عامل بیماری باعث ایجاد لکه های زرد کم رنگ روی کلاهک و پایه قارچ می شود که این لکه ها با گذشت زمان قهوه ای تیره و شکلاتی می شوند.
۲- بیماری تیغه های اشک ریز قارچ : کلاهک های جوان علایم بیماری را نشان نمی دهند ولی لامل ها حتی پس از پاره شدن پرده غشایی و جدایی از پایه قارچ به وسیله باکتری ها مورد حمله قرار می گیرند ؛ با پاره شدن پرده مشاهده می شود که تیغه های مبتلا اغلب توسعه نیافته و لکه های کوچک و قهوه ای تیره در کناره ها و لبه های پایینی دارند . با توسعه این نقاط در قسمت مرکزی ترشحات باکتریایی به صورت سفید مایل به کرم قابل مشاهده است . در آلودگی های شدید فضای بین تیغه ها پر از ترشحات باکتریایی شده ، بافت تیغه ها متلاشی گردیده و به صورت نواحی لزج در می آید و در نهایت تیغه ها به صورت توده مخاطی تبدیل شده و کلاهک تا حدودی از شکل طبیعی خارج می شود.
۳- بیماری مومی شدن قارچ : با ظهور اولین علایم بیماری میسلیوم قارچ از بین رفته و عملکرد به شدت کاهش می یابد. از خصوصیات مهم بیماری سرعت انتشار آن است که پس از ظهور در محلی هر روز cm۲۵-۱۰ در طول بستر پیشرفت می کند. در این بیماری کلاهک ها ظاهر می شوند ولی به حد متعارف نمی رسند. قارچ های رشد یافته با کلاهک کوچک به صورت نامتقارن روی پرده خمیده قرار می گیرند.
بیماری های ویروسی قارچ :
مجموعه ای از چند ویروس موجب بیماری خطرناک در قارچ های خوراکی می شوند که تحت نام های بیماری قهوه ای ، ساقه آبکی و خشکیدگی قارچ گزارش شده است که موجب خسارت شدید به محصول می شود و معمولا” ساقه قارچ های آلوده در اثر بیماری کشیده شده و کلاهک ضعیف و کوچک قبل از موعد باز می شود .
آفات قارچ :
مجموعه زنده جانوری در مراحل مختلف زندگی خود خساراتی را چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم به محصولات کشاورزی وارد می کنند.
آفات قارچ های خوراکی :
۱- مگس های قارچ های خوراکی : مگس بالغ کوچک معمولا” سیاه یا قهوه ای تیره که روی کمپوست ، خاک پوششی یا روی قارچ های خوراکی تخم ریزی می کنند که در شرایط طبیعی ۵-۴ روز طول می کشد که تخم ها تفریخ شوند. لاروها دارای سر سیاه رنگ بوده و با تغذیه خود دالان هایی را درون ساقه و کلاهک قارچ بوجود می آورند بعد از اتمام دوره لاروی دوره شفیرگی را درون کمپوست یا خاک پوششی سپری می کنند مجددا” به مگس بالغ تبدیل می شوند . حشره بالغ خسارت مستقیمی را وارد نمی کند اما ناقل بسیاری از بیماری ها از جمله ویروسی می باشد. مگس ها باعث انتقال کنه ها نیز هستند (همزیست اند). پس در مرحله بلوغ خسارت غیر مستقیمی وارد می کنند.
۲- زنبورها : خسارت به دو صورت می باشد ؛ در مرحله حشره کامل ناقل بیماری ها و در مرحله لاروی میسلیوم های قارچ را کاهش می دهند و عملکرد را کاهش می دهند .
۳- کنه ها : کنه های بالغ خسارت چشمگیری به بذر می زنند. به اندام های باردهی نیز خسارت می زنند . کنه ها به وسیله کلش ، کود مرغی و خاک پوششی وارد سالن می شوند. لارو کنه ها نیز از میسلیوم ها تغذیه نموده و خسارت می زنند و نیز ویروس ها را هم منتقل می کنند. کنه های فعال در بخش کشاورزی با دمای بالا و رطوبت بالا فعالیت زیاد و خسارت زیادی را وارد می کنند اما کنه های فعال بخش کشت های قارچ ها، عملی بالعکس دارند.
۴- نماتدها به ۳ صورت اند :
الف) آزاد ب) شکارچی ج) انگل ؛ معمولا” نماتد های انگل خسارت زیادی را وارد می کنند.
موش ها به صورت مستقیم و غیر مستقیم خسارت وارد می کنند :
خسارت مستقیم :
۱- خروج بذر قارچ ( بذر روی بذور غلات )
۲- تخریب بستر کشت
۳- انتقال آلودگی ها به تمامی نقاط
خسارت غیر مستقیم : موش ها علاقه ای به خود قارچ (اندام باردهی قارچ ) ندارند و از آن استفاده نمی کنند.
نویسنده :حامد حسینی